Forse stijging gebruik zware pijnstillers

Er is een flinke toename van zware pijnstillers geconstateerd door Zorgverzekeraars Nederland (ZN). In zeven jaar tijd is het aantal patiënten dat dergelijke opioïden gebruikt, gestegen van 650.000 naar ruim een miljoen in 2017. Hoe komt dit?

De groep patiënten die zware pijnstillers voor een langere periode gebruikt is fors gestegen. In 2010 ging het om 135.000 patiënten, in 2017 ging het al om 200.000 patiënten. Deze gegevens komen uit de declaratiegegevens van zorgverzekeraars.

De voorzitter van apothekersorganisatie KNMP, Gerben Klein Nulent, heeft hier enkele mogelijke verklaringen voor, “patiënten lijken tegenwoordig minder pijn te willen accepteren”. Maar het lijkt ook dat tegenwoordig steeds sneller een zwaar middel wordt voorgeschreven.

Ziekenhuizen worden tegenwoordig beoordeeld aan de hand van pijnscores van patiënten, dit kan ook een rol spelen volgens de KNMP-voorzitter. Een ziekenhuis komt slechter naar voren in de cijfers als patiënten hogere pijnscores aangeven. De ziekenhuizen willen dus een lagere pijnscore bij patiënten. Deze lagere scores kunnen behaald worden door zwaardere medicijnen.

Verschillen in typen pijnmedicatie

Monique Verduijn, senior wetenschappelijk medewerker bij het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), vindt het lastig om cijfers over het gebruik met elkaar te vergelijken. In de verschillende onderzoeken worden verschillende typen pijnmedicatie onderzocht. Hierdoor is het moeilijk om een duidelijk beeld te krijgen volgens Verduijn.

Volgens Verduijn is er een verschil tussen de zwak werkende opioïde tramadol en het sterk werkende middel oxycodon. In het onderzoek van ZN is ook het minder sterke tramadol meegenomen.

Vier categorieën pijnstillers

Er zijn vier categorieën pijnstillers gerangschikt op zwaarte. In categorie 1 valt de paracetamol. In categorie 2 zitten de NSAID’s, zoals ibruprofen, naproxen en diclofenac. Deze pijnstillers hebben een verhoogde kans op maagbloedingen. Dit is te voorkomen met een maagbeschermer erbij. Tramadol valt in categorie 3. De opioïden vallen in de zwaarste categorie 4 zoals, oxycodon.

Categorie 2 wordt volgens KNMP-voorzitter snel overgeslagen vanwege de bijwerkingen. Door het overslaan komen patiënten in een hogere categorie uit dan nodig is. Patiënten hebben zelf vaak het idee dat paracetamol niet sterk genoeg is. Deze mening is waarschijnlijk gekomen, doordat het bij de drogist te koop is. Maar Klein Nulent benadrukt dat dit onjuist is.

Pijnstillers worden door de huisarts voorgeschreven

Vrouwen slikken vaker zware pijnstillers (60%) dan mannen (40%) volgens het onderzoek van ZN. De opioïden worden vooral door huisartsen voorgeschreven. Het gaat hierbij om zowel de zwakker werkende tramadol als om de zwaardere opioïden.

Het aandeel van de categorie 4 pijnstillers wat wordt voorgeschreven door de huisartsen is flink gestegen de laatste jaren. In 2010 ging het nog om 2,8% in 2017 gaat het al om 14,2%. Deze zware pijnstillers worden ook voorgeschreven door medisch specialisten na een behandeling operatie.

Gebruik van zware pijnstillers wordt goed gevolgd

Het komt Klein Nulent niet als een verrassing. Het gebruik van zware pijnstillers wordt al jaren goed gevolgd. De cijfers van 2018 zijn ook nog niet bekend en zijn vermoedelijk wat gunstiger. De apothekersorganisatie laat namelijk al cijfers zien dat het gebruik van oxycodon in 2018 gelijk is gebleven. Het is goed dat er eindelijk geen stijging meer is. Maar de flinke stijging van de afgelopen zeven jaar is “nogal wat”, aldus KNMP-voorzitter.

Balans in zorg en pijnmedicatie

De tijd dat patiënten in het ziekenhuis blijven na een ingreep wordt steeds kleiner. Tegenwoordig gaat een patiënt dezelfde dag of de dag erop al naar huis. Vaak met veel pijnstillers. De overdracht tussen ziekenhuis en huisarts is dan belangrijk bij het gebruik van de pijnstillers. Patiënten slikken vaak alle pijnstillers maar, omdat het ziekenhuis ze gegeven heeft. Dit is lang niet altijd nodig, meent Verduijn.

Volgens Verduijn gaat het om de balans. De zware pijnstillers “maken je ook vaak suf”. Het kan dan slimmer zijn om andere pijnstillers te pakken. De huisarts kan hierin helpen om de balans te vinden.

Pijnmedicatie alleen verkrijgbaar bij de apotheek

Pijnstillers in de tweede categorie zijn ook verkrijgbaar bij de drogist. De apothekersorganisatie wil dat deze pijnstillers alleen nog maar bij de apotheek verkrijgbaar zijn. Volgens de organisatie is het belangrijk dat deze informatie wordt toegevoegd in de medische historie van de patiënt.

Naast huisartsen, ziekenhuizen en medisch specialisten moeten patiënten ook meewerken aan het verlagen van het gebruik van zware pijnstillers. Een beetje pijn hoort er soms gewoon bij volgens Klein Nulent.

Alle huisartsen, medische specialisten en apothekers zijn van mening dat het gebruik van zware pijnstillers zo kort mogelijk moet zijn. Herhaalrecepten moeten zo min mogelijk gebruikt worden. Op deze manier kan verslaving worden voorkomen.

Vorig bericht
85% van de Nederlanders met gezondheidsklachten zoekt op internet
Volgend bericht
Ruim 25% van de Nederlanders heeft maag-, darm- of leverproblemen

Ook interessant