Coma

Mensen in een coma bevinden zich in een diepe bewusteloosheid. Coma wordt veelal veroorzaakt door een ernstige hersenbeschadiging en kan vele oorzaken hebben waarvan de meest voorkomende langdurig zuurstoftekort is.

Mensen in een coma bevinden zich in een diepe bewusteloosheid. Hierbij reageert de patiënt niet op het aanspreken en lijkt zich in een “diepe slaap” te bevinden. Doordat de patiënt nergens op reageert kan het moeilijk zijn om de diepte van de coma aan te duiden. De patiënt kan, in tegenstelling tot bij een diepe slaap, niet gewoon gewekt worden.

Om de comateuze toestand aan te duiden worden pijnprikkels gebruikt. De reactie hierop, vaak kleine bewegingen in het motoriek, geven aan hoe diep de patiënt zich in een coma bevindt. Artsen gebruiken de Glasgow comaschaal, de zogenaamde EMV score, om de exacte staat van bewusteloosheid te onderzoeken. Naast de eerder genoemde pijnprikkels (motorische reactie), wordt ook de oogreactie en de spraakreactie bekeken. Over het algemeen geldt dat hoe langer de comateuze toestand, hoe groter de kans op restverschijnselen of beschadigingen. Uit onderzoek blijkt dat jaarlijks enkele duizenden Nederlanders in een coma raken.

Afhankelijk van de ernst van de hersenbeschadiging hoeft de patiënt al dan niet beademd te worden. Kan de patiënt zelfstandig ademen en een circulatie behouden dan is een ziekenhuisopname niet meer vereist en zal de patiënt worden overgeplaatst naar een verzorgings-/verpleeghuis om daar de specialistische zorg te krijgen.

Oorzaken Coma

De oorzaken van coma zijn heel divers. Anders dan wat veel mensen denken is een trauma, door bijvoorbeeld een ongeluk, niet de meest voorkomende oorzaak. Het zijn juist de stofwisselingsproblemen waardoor mensen in een comateuze toestand raken. Hypoglycemie (te lage bloedglucosespiegel), hyperglycemie (te hoge bloedglucosespiegel) en keto-acidose (hoog zuurgehalte van het bloed) zijn de grootste oorzaken van een comateuze toestand. Deze 3 stofwisselingsproblemen kunnen veroorzaakt worden door diabetes. Daarom is het voor diabetes patiënten altijd erg belangrijk om goed op te letten op de bloedsuikerspiegel.

Natuurlijk zijn er ook andere oorzaken te noemen. Alcohol- of drugsvergiftiging, bepaalde ziektes, een beroerte, hartinfarct en zuurstoftekort zijn mogelijke oorzaken. Ook hersenbeschadiging door een ongeluk komen voor. Voor veel mensen is de naam coma verwarrend. Aandoeningen als hersendood of een vegetatieve toestand worden vaak verward met een coma. Een coma duurt echter meestal niet veel langer dan 6 weken. De patiënt kan “wakker” worden (ontwaken), overlijden of verder wegzakken in een minimaal bewustzijnstoestand of vegetatieve toestand.

Symptomen Coma

De symptomen behorende bij een comateuze toestand kunnen het beste worden samengevat als een zeer diepe slaap. De ogen zijn dicht, de patiënt kan niet spreken en voert geen opdrachten uit. Eén van de belangrijkste symptomen van coma is echter dat de patiënt niet uit deze toestand gewekt kan worden. Soms kan deze comateuze toestand samengaan met problemen met de ademhaling of de lichaamstemperatuur. In verreweg de meeste gevallen zal de comateuze toestand in enkele uren of dagen weer opgeheven worden. Volgens cijfers van de Nederlandse Hersenstichting zullen de meeste mensen ontwaken (65%). Een ander gedeelte zal komen te overlijden (18%). Bij de andere groep zal de comateuze toestand langer aanhouden. We spreken dan over een langdurige coma.

Ondanks dat de meeste mensen snel weer zullen ontwaken kunnen ze last blijven houden van verschillende symptomen van de coma, de zogenaamde restverschijnselen. Dit kan zich uiten in moeite met bepaalde bewegingen, denken of het waarnemen. Dit kan na verloop van tijd weer wegtrekken, maar ongeveer een derde van de mensen, die snel uit een comateuze toestand ontwaken, ervaren voor de rest van hun leven deze restverschijnselen.

Diagnose Coma

Is er een sterk vermoeden dat er een hersenbeschadiging is ontstaan bij een patiënt dan kan er ter diagnose-stelling een CT- of MRI scan worden gedaan. Afhankelijk van de indicatie kan er nog vervolgonderzoek worden gedaan waaronder een EEG. Een EEG legt de elektrische activiteit binnen de hersenen vast.

De ernst en eventuele aanwezigheid van hersenbeschadiging is voor een arts vast te stellen met de eerder genoemde EMV score, oftewel de Glasgow comaschaal. Hierbij wordt het openen van de ogen, reactie van de armen op prikkels en de verbale reactie getest. Elke van deze 3 punten zullen afzonderlijk onderzocht worden. We zetten ze even op een rijtje:

Openen van de ogen:

1: niet
2: bij pijnprikkels
3: bij aanroepen
4: spontaan

Motorische reactie van de armen:
1: geen reactie
2: strekt
3: buigt pathologisch
4: buigt normaal
5: lokaliseert
6: voert opdrachten uit

Verbale reactie:
1: geen geluid
2: geluid, maar geen woorden
3: enkele woorden
4: verward
5: georiënteerd

Elke van deze 3 punten worden afzonderlijk getoetst. Hierdoor kan een arts gemakkelijk de diagnose voor coma stellen. Is de score echter te hoog? Dan kan de arts ook tot de diagnose matig ernstig letsel of hersenletsel komen. Hoe lager de score, hoe groter de kans dat een patiënt snel zal ontwaken.

Behandeling Coma

Een patiënt in coma staat onder directe controle. Hierdoor kan er tijdig ingegrepen worden. Terwijl de patiënt in coma ligt staat het hart, de bloeddruk en de lichaamstemperatuur onder een voortdurende bewaking. In sommige gevallen zal de patiënt ook aan de beademing moeten. Vocht en voeding wordt toegediend door middel van een infuus of een sonde. Bij een ernstig trauma kan een patiënt soms bewust in een comateuze toestand gehouden worden. Dit wordt gedaan om de druk op de hersenen te verminderen en de zwelling van de hersenen terug te dringen. Het zal echter van de patiënt afhangen of, en wanneer, hij of zij zal ontwaken. Hiervoor bestaat helaas geen behandeling.

Door voortdurende controle kan men de kans op complicaties tot een minimum beperken. De apparatuur en de zorg van deskundig personeel kunnen samen uitstekend over de patiënt waken. Deze medische hulp en begeleiding zorgen ervoor dat de meeste patiënten vandaag de dag weer snel zullen ontwaken. Helaas is er ook een groep waar de behandeling voor een coma niet heeft mogen baten. Zij zullen komen te overlijden of in een langdurige coma belanden