Atherosclerose

Atherosclerose wordt ook wel vaatvernauwing (in de volksmond) genoemd en is verreweg de belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziektes. Het is geen aandoening op zich maar vormt grote risico’s.

Verreweg de grootste oorzaak van perifeer arteriaal vaatlijden is atherosclerose. Vooral de middelgrote en grote slagaderen worden door dit ziekteproces aangetast. Het proces begint bij afzetting van artherosclerotische plaques onder invloed van afzetting van lipoproteine en cholesterol onder de intima (binnenste laag) van de vaatwand. In deze intima zitten vaak al kleine beschadigingen door een slechte levenstijl of langdurig te hoge bloeddruk. De plaques raken soms verhard door neerslag van kalk, vandaar dat er soms wordt gesproken over aderverkalking.

Op de plek van de plaque hechten zich ook bloedplaatjes (trombocyten) en andere lichaamseigen stoffen waardoor uiteindelijk het bloedvat afgesloten kan raken. Hierdoor kan een vitaal orgaan zonder het benodigde zuurstof komen te zitten (bijvoorbeeld afsluiting coronairarterieen bij een hartinfarct).

Saillant detail: Artherosclerose komt tien keer zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen.
Uiteindelijk kan artherosclerose ook leiden tot een aneurysma.

Oorzaken Atherosclerose

Risicofactoren van atherosclerose zijn:

  • Langdurig en overmatig roken
  • Stofwisselingsstoornissen
  • Te hoog cholesterol
  • Langdurig te hoge bloeddruk
  • Overgewicht
  • Te weinig lichaamsbeweging

De kwaliteit van het vaatstelsel wordt met name beinvloed door de levensstijl. Door regelmatig te sporten en een goed gevarieerd voedingspatroon worden de bloedvaten zo goed mogelijk beschermd. Indien er hierin een disbalans ontstaat, kan er ongemerkt sprake zijn van een te hoge bloeddruk t.g.v. overgewicht. Door dit hoge bloeddruk ontstaan er na verloop van tijd beschadigingen in de vaatwand. In deze vaatwand kunnen zich vetdeeltjes (slecht cholesterol) gaan ophopen. Hieraan kleven ook trombocyten (bloedplaatjes) en kan uiteindelijk het bloedvat afgesloten raken.

Symptomen Atherosclerose

Atherosclerose geeft pas klachten als een bloedvat zodanig is afgesloten dat een belangrijk onderdeel van het lichaam niet voldoende bloed en dus niet voldoende zuurstof krijgt. De symptomen hierbij zijn afhankelijk van de plek van de vernauwing t.g.v. de artherosclerose. De drie belangrijkste en gevaarlijkste vormen worden hieronder opgesomd.

  • Atherosclerose in de coronairen
    De coronairen zijn de slagadertjes die het hart van zuurstof voorzien. Vernauwing van deze slagaderen geven overigens pas laat klachten (bij afsluiting > 90%) en vaak pas bij inspanning. Er onstaat dan tijdelijk pijn op de borst, cq. Angina Pectoris
  • Atherosclerose in de benen
    Vernauwing in de bloedvaten van de benen kan leiden tot Etalage-benen (claudicatio intermittens). Hierbij worden de benen bij inspanning zodanig gevoelig en pijnlijk dat de patiënt tijdelijk even moet stil staan. De pijn zal dan afzakken en de patiënt kan weer een paar stappen zetten.
  • Atherosclerose in de nek
    De slagaders in de nek voorzien de hersenen van bloed, op het moment dat hierin vernauwing ontstaat kan er sprake zijn van een tekort aan (tijdelijke) bloedvoorziening. Dit kan leiden tot duizeligheid, hoofdpijn, sufheid en eventueel flauwvallen.

Diagnose Atherosclerose

Hoewel met een Doppler-apparaat kan worden gemeten hoe goed de doorstroombaarheid is van een bepaald bloedvat (dit is overigens alleen mogelijk in bloedvaten die oppervlakkig liggen, dus nekslagader en bloedvaten in de ledematen), is de diagnose atherosclerose niet met zekerheid vast te stellen.

Door een anamnese kan de kans op atherosclerose wel gedeeltelijk ingeschat worden. Ook kan de bloeddruk gemeten worden en kan middels bloedonderzoek worden gekeken of het cholesterol gehalte in het bloed te hoog is.

Overigens kan er middels katherisatie met behulp van contrastvloeistof en rontgen-apparatuur worden vastgesteld of een bloedvat is dichtgeslibd en in welke mate. Bij dit onderzoek wordt de vernauwing soms ook meteen verholpen door middel van ballondilatatie of stentplaatsing.

Behandeling Atherosclerose

Naast de symptomen is ook de behandeling geheel afhankelijk van de plek waar deze voor komt.
Enkele behandelingsmogelijkheden zijn:

  • Stentplaatsing
  • Ballondilatatie (dotteren)
  • Bypass

Verdere behandeling is gericht op voorkomen van verergering of het ontstaan van atherosclerose. Dit doet men door het verbeteren van de levensstijl. O.a. minder vetrijk voedsel, meer beweging, afvallen en verlagen van de bloeddruk (evt. door medicatie).