Alzheimer

Alzheimer is een progressieve ziekte die de hersenen aantast. Alzheimer leidt tot vergeetachtigheid en dementie. Naast alzheimer zijn er andere vormen van dementie, Alzheimer komt hierbij wel het meest voor.

Bij Alzheimer-patiënten ontstaan er afwijkingen in de hersenen, deze zijn zichtbaar op een Pet- of MRI-scan. De afwijkingen zijn bepaalde samengeklonterde eiwitten die in de hersencellen of in de wand van hersenbloedvaten zitten. De ‘plaques‘ zoals ze ook wel worden genoemd, verstoren en belemmeren de communicatie tussen de hersencellen. Hierdoor kunnen bepaalde hersenfuncties aangetast raken. Uit onderzoek is gebleken dat de hersenen van Alzheimer-patiënten in de loop der tijd eveneens krimpen.

De vergeetachtigheid manifesteert zich niet alleen in feiten en kennis. Het is ook gedrag dat door alzheimer langzaam wordt aangetast. In latere stadia kan er tevens decorumverlies ontstaan, de patiënt weet niet meer hoe hij zichzelf moet verzorgen en wordt bijvoorbeeld ook incontintent.  Ook de persoonlijkheid wordt aangetast, al met al zorgt de ziekte voor een flinke belasting op de patiënt en diens familieleden/mantelzorgers.

Oorzaken Alzheimer

De oorzaak van Alzheimer is tot op heden niet bekend. Na veel onderzoek zijn er wel een aantal risicofactoren beschreven. Daarnaast blijken erfelijke factoren mee te spelen in de ontwikkeling van de ziekte (bij circa 5 procent van de Alzheimer patiënten).

Bij Alzheimer ontstaan er klonters en plaques van eiwitten die normaal gesproken door het lichaam worden afgebroken en afgevoerd. De theorie is dat Alzheimer-patiënten niet goed in staat zijn om deze eiwitten af te voeren. Er zijn verschillende onderzoeken die deze theorie ondersteunen. Zo blijkt uit recent bevolkingsonderzoek dat de volgende factoren het risico op alzheimer vergroten: diabetes, roken, hoge bloeddruk, weinig beweging en hart- en vaatziekten. Deze factoren hebben allemaal geen direct verband met de aanmaak van de eiwitten. Ze hebben echter wel een negatieve invloed op onze bloedvaten, en daarmee mogelijk op de afvoer van eiwitten.

Aan dit onderzoek zijn echter geen harde conclusies te verbinden, de werkelijke oorzaak of oorzaken van de ziekte van Alzheimer zijn nog niet gevonden.

Symptomen Alzheimer

De symptomen en kenmerken van Alzheimer ontstaan zeer geleidelijk, ze sluipen er als het ware in. De ziekte wordt als eerste gekenmerkt door licht geheugenverlies, met name het korte-termijngeheugen. Voorbeelden zijn ‘meermalen dezelfde vraag stellen, niet onthouden wat de partner verteld heeft’.

In verdere stadia ontstaan de volgende symptomen:

  • Desorientatie in tijd; bv. seizoen of dag niet meer weten
  • Desorientatie in plaats; bv. eigen huisnummer niet weten, of locatie van supermarkt vergeten cq. verdwalen
  • Desorientatie in persoon; familieleden of andere personen niet meer kunnen herkennen, namen door elkaar halen
  • Desorientatie in handelingen; bestek verkeerd omleggen, vuile was in droger

Uiteindelijk kan er bij onvoldoende toezicht zelfverwaarlozing of gevaarlijke situaties ontstaan (bv. uitdroging of brandgevaar i.v.m. gas aan laten staan).
Overigens is het ziekte-inzicht van de patiënt verstoord. Hierdoor zal de patiënt zich onbegrepen voelen waardoor agressie en sterke emoties bij de patiënt aanwezig kunnen zijn.

Diagnose Alzheimer

De gemiddelde tijd van de diagnose tot het overlijden van de patiënt bedraagt vier tot acht jaar, hoewel dit proces ook twintig jaar of langer kan duren.
De vergeetachtigheid die patiënten met Alzheimer ervaren komt – zeker in het begin van het ziekteproces – overeen met vergeetachtigheid die voor kan komen bij andere vormen van dementie. Voordat de diagnose Alzheimer kan worden gesteld moet er worden uitgesloten dat er sprake is van vasculaire dementie, neurologische problemen (infarct/bloeding), vitamine/foliumzuur tekort, psychische grondslag, te traag werkende schildklier, post-traumatische stressstoornis of intoxicatie.

Er zijn diverse vragenlijsten en observatieschalen ontwikkeld om de mate van cognitieve achteruitgang te kunnen meten. Mini mental state examination is hiervan een goed voorbeeld en wordt internationaal erkend en gebruikt. Hierin komen o.a. de punten concentratie, geheugen, orientatie, aandacht- en rekenfunctie naar voren.

Behandeling Alzheimer

Alzheimer is anno 2013 een ongeneeslijke ziekte. De ziekte is progressief (het wordt erger naarmate de tijd versterkt) en sluipend. Uit recent onderzoek is gebleken dat het slikken van ontstekingsremmers de kans op Alzheimer verkleind echter Alzheimer-patiënten genezen er niet door.  Een zeker uitstel van de ziekte en vaak ook invloed op het gedrag wordt bekomen met cholinesterase inhibitoren (Aricept, Exelon, Reminyl). Het effect hiervan is echter onzeker en van tijdelijke aard (maximaal 1 jaar uitstel).