Decompensatio cordis

Decompensatio cordis is de latijnse benaming voor hartfalen. Bij hartfalen is de pompkracht van het hart ernstig verminderd met alle gevolgen van dien.

Het hart ter grootte van een vuist is de pomp van het lichaam. Het pompt bloed door de kleine en de grote circulatie door de bloedvaten. Als de pompfunctie door welke oorzaak dan ook permanent verminderd is, dan spreken we van hartfalen. Bij decompensatie (decompensatio cordis) kunnen we spreken van linksdecompensatie en rechtsdecompensatie. Zoals de termen al doen vermoeden heeft dat te maken met welke kant van het hart aan het falen is.

Het gevolg van decompensatie is dat het bloed niet voldoende wordt rondgepompt, de vitale organen komen hierbij in gevaar. Wat echter vaker het eerste signaal is van decompensatie is het hevig vasthouden van vocht in de extremiteiten (armen en benen) en achter de longen. Doordat de circulatie ietwat stagneert en vaten gaan vernauwen blijft er in de weefsels veel vocht achter dat normaliter als het ware wordt meegezogen met de circulatie mee. Het gevolg hiervan is bijvoorbeeld dikke enkels en kortademigheid.

Oorzaken Decompensatio cordis

Hartfalen kan door verschillende dingen veroorzaakt worden. In de meeste gevallen is er echter sprake (geweest) van een hartinfarct waardoor de hartspier zodanig is aangedaan, dat het zijn pompfunctie (gedeeltelijk) verliest. Hieronder worden enkele andere oorzaken verder uitgediept.

– Hoge bloeddruk
Indien er heel langdurig sprake is van een hoge bloeddruk wordt de hartspier steeds dikker om de hoge drukken te kunnen handhaven. Het nadeel is dat de hartspier tevens stugger en stijver wordt (hypertrofie van de spier). Hierdoor verliest de hartspier heel veel kracht en ontstaat er op den duur hartfalen.

– Problemen met de hartkleppen
Indien de hartkleppen niet goed functioneren blijft er bij elke slag bloed achter in het hart. Dit is ook het geval als de aortaklep niet goed sluit. Net zoals hierboven omschreven wordt de hartspier hiervan uitgerekt en stijver en verliest het zijn pompfunctie.

– Hartinfarct
Bij een hartinfarct – indien er niet op tijd wordt gehandeld – sterft er een gedeelte van de hartspier. Dit gedeelte van de spier doet niet meer mee aan contractie en hierdoor verliest het hart een groot gedeelte van zijn pompkracht met als gevolg hartfalen.

– Myocarditis
Myocarditis is een acute ontsteking aan de hartspier, indien deze niet op tijd geconstateerd en behandeld wordt kan er blijvende schade ontstaan aan de hartspier.

Symptomen Decompensatio cordis

De symptomen die kunnen ontstaan hangen ook deels af van welke kant van het hart is aangedaan. Zoals gezegd is decompensatio cordis een vorm van hartfalen waarbij de pompfunctie van het hart ernstig is verminderd.

Enkele algemene symptomen – ongeacht welke kant van het hart is aangedaan – zijn:

• Moeheid
• Kortademigheid
• Verminderde conditie
• Verminderde eetlust
• Koude handen/voeten
• Kriebelhoest

Bij het falen van de linkerharthelft (linksdecompensatie) ontstaan de volgende symptomen:

• Longoedeem
  Doordat de linkerharthelft het bloed niet goed weggepompt krijgt en tegelijkertijd de rechterharthelft zijn werk wél volledig doet, ontstaat er teveel bloed dat achterblijft in het hart. Hierdoor ontstaat er een verhoogde druk in de bloedvaten (vlak voor de linkerkant van het hart) en treedt bloed/vocht uit de bloedvaten en komt in de longblaasjes terecht.
• Hydrothorax
  In een vergevorderd en onbehandeld stadium kan hierbij het vocht ook vanuit de longen in de thorax (borst)-holte geperst worden met alle complicaties en symptomen van dien.
• Verminderde vulling aorta
  De grote lichaamslagader (aorta) krijgt door de verminderde functie van het hart minder aanbod van bloed. Hierdoor daalt de bloeddruk in de beginfase en kan duizeligheid ontstaan.
• RAAS-systeem als compensatie
  Het lichaam reageert op de verminderde vulling van de aorta door het zogenaamde RAAS-systeem. Kort gezegd zal het lichaam bij deze situatie vocht gaan vasthouden.
• Slecht doorbloeding ledematen
  Ondanks het compensatie systeem kan de doorbloeding van de ledematen verminderd raken. Hierdoor zal de patiënt last hebben van koude handen en voeten.

Bij het falen van de rechterharthelft (rechtsdecompensatie) ontstaan de volgende symptomen:

• Stuwing in het lichaam
  De rechterharthelft zuigt als het ware het bloed uit de ledematen en pompt het door naar de longen. Op het moment dat de pompfunctie verminderd is en de rechterharthelft de aanvoer van het bloed niet kan verwerken ontstaat er stuwing in de andere delen van het lichaam. De druk in de bloedvaten neemt toe en hierdoor treedt vocht uit deze vaten. Vooral bij de ledematen (m.n. enkels), lever, nieren en borstholte is dit goed te zien.
• Verminderde doorbloeding van deze plekken
  Door de stuwing en verhoogde druk raken weefsels minder goed doorbloed. Dit is te merken aan koude handen/voeten en plaatselijke blauwheid van de huid.
• Decompensatio cordis.

Diagnose Decompensatio cordis

Bij hartfalen of decompensatio cordis heeft iemand meestal lichamelijke klachten. De arts of dokter heeft daarom meestal al een vermoeden dat depatiënt last heeft van hartfalen. Onderzoeken die uitgevoerd kunnen worden om de diagnose te stellen zijn:

• Bloedonderzoek (o.a. van het eiwit BNP)
• Knijpkracht van het hart bepalen (ejectiefractie)
• Hartfilmpje maken (ECG)
• Slokdarmechografie, echo van het hart of röntgenfoto van het hart en de longen (ook wel een thoraxfoto genoemd)
• Inspanningstest (fietstest of looptest)
• Scan maken van het hart met isotopen
• Een hartkatheterisatie

De cardioloog bepaalt over het algemeen welk onderzoek nodig is.

Behandeling Decompensatio cordis

De behandeling van decompensatio cordis is afhankelijk van de soort decompensatie (links– of rechtsdecompensatie). Er zal te allen tijde worden gekeken of de oorzaak weg kan worden genomen, d.w.v. klepvervanging, betere bloeddruk of verbetering van de functie van de linkerhartkamer.

Verder zal er medicatie worden gestart:

• Diuretica
  Plastabletten zorgen ervoor dat er het vocht uit de extremiteiten of achter de longen wordt weggehaald wat daar normaliter niet zit. Indien er teveel vocht in het vaatstelsel zit, zal dat met diuretica ook verminderd worden, dit komt de pompfunctie van het hart ook ten goede bij backward failure.
  
  
• Bloeddruk verlagers
  Arteriele vaatverwijders werken bloeddrukverlagend waardoor het hart tegen een kleine weerstand hoeft te pompen. Dit zal de pompkracht ten goede komen. Perifere vaatverwijders zorgen ervoor dat het hart minder vocht krijgt te verwerken en er minder sprake is van backward failure.
• Medicatie
  Om de contrabiliteit (de mate dat het hart kan knijpen en weer ontspannen) te verhogen kan er medicatie worden gegeven. O.a. beta-blockers en digitalis zijn hiervoor geschikt.
  
  
• Vochtbeperking / Natriumbeperking
  Om het aanbod van vocht in het vaatstelsel en het hart te beperken zal er worden gestart met een vocht- en natriumbeperking. Vaak wordt hierbij 1,5L vocht per 24 uur gehandhaafd.