Parkinson

De ziekte van Parkinson is een hersenaandoening waarbij zenuwcellen en met name de hersenzenuwcellen aangetast worden. De ziekte is ongeneeslijk en progressief. Met name erfelijke factoren spelen een grote rol.

De ziekte van Parkinson is een hersenziekte waarbij zenuwcellen, vooral maar niet uitsluitend de hersenzenuwcellen, langzaam afsterven. De ziekte begint meestal aan één zijde en blijft aan die zijde altijd het ernstigst. De eerste verschijnselen zijn vaak subtiel: één van de armen zwaait niet mee bij het lopen en men gaat klein en kriebelig schrijven. Geleidelijk aan wordt het bewegen en alledaagse bezigheden steeds moeilijker. Echter verschilt de snelheid waarmee de ziekte voortschrijdt van patiënt tot patiënt.

Er is bij de ziekte sprake van een afbraakproces in met name de zogenoemde zwarte kernen in de hersenen. Deze hersenkernen spelen een rol bij de beweging en motoriek. Door de afbraak in deze kernen gaan hersencellen verloren, hierdoor wordt er in deze gebieden te weinig dopamine aangemaakt. Dopamine is een neurotransmitter en is belangrijk voor de communicatie tussen zenuwcellen.

De ziekte is in te delen in stadia volgens:

  • Stadia 1: verschijnselen aan één kant van het lichaam
  • Stadia 2: verschijnselen aan beide kanten van het lichaam
  • Stadia 3: verschijnselen aan beide kanten van het lichaam, met evenwichtstoornissen
  • Stadia 4: de patiënt kan niet meer zelfstandig functioneren en heeft hulp nodig bij dagelijkse bezigheden
  • Stadia 5: ernstige geïnvalideerde toestand; de patiënt is aan stoel of bed gebonden en heeft behoefte aan verpleegkundige zorg

Oorzaken Parkinson

Er zijn verschillende oorzaken te beschrijven voor de ziekte van Parkinson. De meest voorkomende zijn:

  • Erfelijkheid: in 5-10% van de gevallen is de ziekte van Parkinson een erfelijke ziekte.
  • Vergiftiging: bij een minderheid is er sprake van gifstoffen. Mangaanvergiftiging is hier een voorbeeld van. Ook andere zware metalen zoals koolmonoxidevergiftiging en insecticiden kunnen de ziekte van Parkinson veroorzaken.
  • Chemische bestrijdingsmiddelen: uit veel (nog steeds lopende) onderzoeken blijkt dat er een verband bestaat tussen insecticiden en pesticiden als oorzakelijke factor in het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Zo is er gebleken dat mensen die werken en wonen in bepaalde agrarische gebieden een sterk verhoogd risico hebben om de ziekte van Parkinson te ontwikkelen.
  • Veroudering: hoewel de ziekte van Parkinson ook bij jonge mensen voorkomt, wordt de kans om de ziekte te krijgen bij het ouder worden steeds groter (de ziekte treft gemiddeld 3 op de 1000 mensen, van de 70+-ers is dat 20 op de 1000).

Symptomen Parkinson

De symptomen van Parkinson zijn te onderscheiden op motorisch en psychisch functioneren. Op het gebied van motorisch functioneren zijn de volgende symptomen kenmerkend voor de ziekte van Parkinson:

  • Stijfheid van de ledematen
  • Bewegingsarmoede
  • Trillen bij rust
  • Verstoorde houding en verstoorde houdingsreflexen
  • Kriebelig schrijven
  • Uitdrukkingsloos gezicht
  • Reukstoornissen
  • Dubbel zien

Op het gebied van het psychisch functioneren zijn de volgende symptomen kenmerkend:

  • Depressie
  • Vermoeidheid
  • Concentratieproblemen
  • Dementie
  • Psychose

Diagnose Parkinson

De diagnose wordt gesteld door een neuroloog op basis van de klinische verschijnselen bij onderzoek in de spreekkamer. Er kan nader onderzoek worden gedaan om andere oorzaken dan Parkinson uit te sluiten met bijvoorbeeld een CT- of MRI-scan. Deze onderzoeken kunnen de ziekte van Parkinson namelijk niet aantonen, pas na het overlijden kan er autopsie worden gedaan op diep hersenweefsel en kan de diagnose worden gesteld.

De ziekte van Parkinson kan slechts op basis van de symptomen worden gesteld en ook dit is lastig omdat er enkele aandoeningen zijn die qua symptomen sterk overeenkomen met de ziekte van Parkinson. Deze aandoeningen worden geschaard onder de term ‘Parkinsonisme‘.

Behandeling Parkinson

Er bestaat nog geen behandeling waarvan bewezen is dat ze de ziekte afremt of bestrijdt. Alleen symptoombestrijding is mogelijk, wat voor de kwaliteit van het leven van de patiënt heel belangrijk is. Uiteindelijk komen patiënten met de ziekte van Parkinson doorgaans te overlijden aan een longontsteking of hartfalen.

Medicamenteus worden de symptomen bestreden door het tekort aan stimulatie van dopamine aan te vullen. Dopamine zorgt voor de stimulatie van bepaalde hersendelen waarvan de zenuwcellen langzaamaan aan het afsterven zijn. Dopamine zelf kan niet door de bloed-hersenbarriere, daarom wordt de precursor, een stof die in de hersenen wordt omgezet in dopamine voorgeschreven. Deze stof wordt levodopa genoemd. Naast levodopa is het psychoactieve bestanddeel in marihuana effectief gebleken met als effect bestrijding van symptomen. Het eten, het drinken en het verstaanbaar spreken kunnen worden geoefend bij een logopedist. Verwijzing naar een revalidatiearts kan zinvol zijn om de patiënt met Parkinson optimaal te kunnen laten functioneren.