Hartritmestoornissen

Indien het hart onregelmatig, onbedoeld versneld of vertraagd klopt, dan is er mogelijk sprake van een hartritmestoornis. Er zijn verschillende soorten hartritmestoornissen.

Het normale uitgangspunt is, dat het hart tussen de 60 en 100 keer per minuut klopt, afhankelijk van de leeftijd en de gezondheid van een mens. Deze hartslag is normaal gesproken regelmatig en nauwelijks merkbaar/voelbaar. Wanneer de patiënt een vervelend gevoel ervaart en de hartslag merkt/voelt, de hartslag zonder reden vertraagd/verhoogd is of wanneer de hartslag onregelmatig is, spreken we van een hartritmestoornis.

De patiënt kan:

• Het hart voelen overslaan
• Bonzend/kloppend gevoel hebben
• Snelle hartslag voelen
• Erg traag ritme met duizelingen en evt. flauwvallen

Een hartritmestoornis kan een voorbode zijn of het gevolg van een ziekte zijn. Hartritmestoornissen kunnen tijdelijk zijn, soms dienen zij te worden verholpen met behulp van medicatie of elektrocardioversie. Bij een hartritmestoornis kan er sprake zijn van een geleidingsstoornis.

Geleidingssysteem van het hart
De hartslag komt tot stand door het actiepotentiaal in de pacemakercellen in de sinusknoop. Simpel gezegd zorgt een groepje cellen bovenin het hart (rechterboezem) voor een elektrische impuls. Deze impuls wordt via enkele banen en aaneengeschakelde hartspiercellen voortgeleid (o.a. de AV-knoop, Bundel van His en purkinje-vezels) totdat elke hartspiercel deze elektrische impuls heeft gehad. De impuls zorgt ervoor dat spiercellen contraheren (samentrekken). De geleiding is over het algemeen ongestoord en volgt vanuit de sinusknoop het pad van boven naar onder. Als dit het geval is, spreken we van een sinusritme.

Soorten hartritmestoornissen
Er zijn verschillende vormen van hartritmestoornissen. Er is veel informatie over bekend en zowel de behandeling als oorzaken van deze hartritmestoornissen zijn divers.

• Atriumfibrilleren
• Atriumflutter
• Atriale tachycardie
• Sinusaritmie
• Sinustachycardie
• Sinusbradycardie
• Prematuur ventriculaire complexen / Prematuur atriale complexen
• AV-nodaal ritme
• 1e graads AV block
• 2e graads AV block (type Mobitz 1 of type Mobitz 2)
• Totaal AV block / AV dissociatie
• Ventrikelfibrilleren
• Torsades de Points
• Ventriculaire tachycardie
• Supraventriculaire tachycardie
• Sick sinus syndroom
• AV-nodale Re-entry tachycardie
• Junctioneel ectopisch tachycardie

Oorzaken Hartritmestoornissen

Er zijn verschillende oorzaken en risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van hartritmestoornissen. Hieronder staan enkele mogelijke oorzaken opgesomd. Een combinatie van deze oorzaken is overigens mogelijk.

• Ondervulling (uitgedroogd, te weinig vocht in het lichaam)
• Overvulling (te veel vocht in het lichaam)
• Ouderdom
• Te veel/te weinig natrium en of kalium in het bloed
  Deze stoffen zijn belangrijk voor een goede geleiding en werking van het hart. Indien deze stoffen in te grote of kleine mate aanwezig zijn in het bloed, kunnen er hartritmestoornissen ontstaan
• Recente (open-)hartoperatie
  Vaak is er vlak na een operatie nog wat oedeem (vocht en zwelling) rondom de hartspier, dit zorgt voor prikkeling en kan een hartritmestoornis induceren
• Traag of snel werkende schildklier
• Caffeine en tabak
• Hartfalen
• Hartinfarct
• Aangeboren hartafwijking
• Bloedarmoede
• Stress en weinig slaap
• Medicijngebruik
• Hoge bloeddruk
• Elektrische schok
• Slecht functionerende hartklep(pen)
• Vernauwing van de hartslagaders (coronairen)

Symptomen Hartritmestoornissen

Bij een patiënt met een hartritmestoornis is er afhankelijk van het soort hartritmestoornis vaak wel een klachtenpatroon. Toch zijn er patiënten die weinig tot niets merken van een hartritmestoornis.

Mogelijke symptomen van een versnelde hartritmestoornis zijn:

• Pijn op de borst
• Kortademigheid
• Zweten
• Moeheid
• Hartkloppingen

Mogelijke symptomen van een vertraagde hartritmestoornis zijn:

• Angst
• Kortademigheid
• Versnelde ademhaling
• Duizelingen
• Flauwvallen
• Pijn op de borst

Er zijn verschillende manieren waarop je een hartritmestoornis opmerkt en herkent. Patienten kunnen periodes hebben waarin zij weinig tot geen last ervaren, terwijl er ook periodes voorbij gaan waarbij ze erg veel last ervaren. De mate waarop patiënten de klachten ervaren verschillen ook enorm. Sommige patiënten voelen het kloppen van het hart, harder en sneller dan normaal. Anderen ervaren het ‘overslaan’ van het hart en soms meerdere keren achter elkaar. Zij geven hierbij aan, veel angst hiervan te beleven. Af en toe is er verband tussen de klachten en bijvoorbeeld stress, weinig slaap of caffeine-inname, maar niet zelden is er geen duidelijke oorzaak van de hartritmestoornis. Er zijn echter ook zat patiënten die zonder het te merken al jaren rondlopen met een hartritmestoornis. Zonder goede diagnose kan dit gevaarlijk zijn. Bij een onregelmatige hartslag is de kans op stolselvorming in het hart bijvoorbeeld sterk verhoogd, dit is dan vaak ook een indicatie voor anti-stollingsmedicatie.

Overigens is er bij een hartritmestoornis niet altijd sprake van een verhoogde frequentie, er zijn bijvoorbeeld ook hartritmestoornissen waarbij de hartslagfrequentie normaal of zelfs vertraagd is. De behandeling van een hartritmestoornis hangt af van het soort hartritme dat zich manifesteert.

Diagnose Hartritmestoornissen

Op basis van de anamnese bij de huisarts kan het klachtenpatroon geëvalueerd worden. De huisarts kan door middel het voelen aan de pols of nek (hier zitten aan de oppervlakte goed voelbare slagaders) of de hartslag verhoogd of juist verlaagd is. Ook kan de regelmaat van de hartslag bepaald worden door middel van het voelen aan deze slagaders.
Als hieruit een vermoeden blijkt dat er sprake is van een hartritmestoornis dan wordt de patiënt doorgestuurd naar de cardioloog.

Alhier worden er vervolgonderzoeken verricht maar als eerste een ‘hartfilmpje‘. Deze term dekt niet volledig de lading omdat er geen sprake is van daadwerkelijk filmen van de hartslag. Bij een ‘hartfilmpje’ of in vakjargon een elektrocardiogram (ECG) wordt de geleiding van het hart onderzocht. Door middel van elektrodes op het lichaam kan worden onderzocht hoe de hartslag tot stand komt en hoe de geleiding van het hart werkt. Daarnaast kan de frequentie en het soort hartritme onderscheiden worden.

Als de hartritmestoornis hier niet op wordt ‘gevangen’, kan de patiënt naar huis worden gestuurd met een Holter-tape. Dit is een draagbaar kastje dat 24 uur de hartslag registreert. De registratie kan de cardioloog uitlezen en op basis hiervan bepalen of er een behandeling vereist is.

Behandeling Hartritmestoornissen

Allereerst zal worden uitgezocht wat de oorzaak is van de hartritmestoornis. Als de oorzaak reversibel is en weggehaald kan worden, dan geneest de hartritmestoornis veelal vanzelf. In sommige gevallen is er medicamenteuze behandeling nodig. Deze medicatie wordt gekozen uit de groep anti-aritmica.
Enkele voorbeelden van deze anti-aritmica zijn:

• Sotalol
• Metoprolol
• Amiodaron

Digoxine is officieel geen anti-aritmica en zorgt theoretisch gezien alleen voor vertraging van de hartslag. Uit praktijk blijkt dat hartritmestoornissen (met name atriale tachycardieen) ermee kunnen worden verholpen.

Elektrocardioversie
Sommige hartritmestoornissen kunnen worden verholpen door het hart als het ware te resetten met behulp van een elektrisch schokje. Deze elektrocardioversie gebeurt onder narcose en kan eventueel poliklinisch verricht worden. Door de elektrische schok worden alle cellen tegelijk gedepolariseerd en begint de cyclus bij elke hartspiercel opnieuw.
Als het geleidingssysteem verder gezond en intact is, zal er een normaal sinusritme worden verkregen.

Antistolling
Als de hartritmestoornis blijft bestaan kan in dit in veel gevallen geen kwaad. Door middel van medicatie wordt de hartfrequentie in toom gehouden, en veel symptomen zullen na verloop van tijd verdwijnen. Belangrijk hierbij is wel dat de patiënt goed wordt ontstold door middel van antistollingsmedicatie (sintrom/marcoumar of heparine). Dit is met name belangrijk omdat hartritmestoornissen vaak kunnen leiden tot kleine stolseltjes in het bloed bij onvoldoende antistolling. Deze stolsels kunnen doorschieten en belangrijke vaten blokkeren. Indien een stolsel doorschiet naar de hersenen kan een CVA het gevolg zijn.